Aphasia jẹ rudurudu ede ti o wa lati iṣoro wiwa awọn ọrọ si ipadanu pipe ti agbara lati sọrọ. O ṣẹlẹ nipasẹ ibajẹ si ọpọlọ ti o fa ni ọpọlọpọ igba nipasẹ ikọlu. Imularada da lori idibajẹ ti ipalara naa.

Kini aphasia

Aphasia jẹ ọrọ iṣoogun fun eniyan ti o padanu agbara lati lo tabi loye ede wọn. O waye nigbati ọpọlọ ba bajẹ, nigbagbogbo pẹlu ikọlu.

Awọn ọna oriṣiriṣi ti aphasia

Ni gbogbogbo awọn ọna aphasia meji wa:

1. Fluent aphasia: Eniyan naa ni iṣoro ni oye gbolohun kan botilẹjẹpe wọn le sọ ni irọrun.
2. Aphasia ti ko ni irọrun: eniyan naa ni iṣoro lati sọ ara wọn, botilẹjẹpe ṣiṣan jẹ deede.

Aphasia agbaye

O jẹ fọọmu ti o ṣe pataki julọ ti aphasia. O jẹ abajade lati ibajẹ nla si awọn agbegbe ede ti ọpọlọ. Alaisan ko le sọ tabi loye sisọ tabi ede kikọ.

Broca's aphasia, tabi aphasia ti kii ṣe fluent

Paapaa ti a pe ni “aphasia ti kii ṣe fluent”, Broca's aphasia jẹ ijuwe nipasẹ iṣoro sisọ, sisọ awọn ọrọ, botilẹjẹpe ẹni ti o kan le ni oye pupọ ohun ti a sọ. Nigbagbogbo wọn mọ iṣoro wọn ni sisọ ati pe o le ni ibanujẹ.

Aphasie de Wernicke, ou aphasie fluente

Bakannaa a npe ni "aphasia fluent," awọn eniyan ti o ni iru aphasia yii le ṣe afihan ara wọn ṣugbọn ni iṣoro ni oye ohun ti wọn n sọ. Wọn sọrọ pupọ, ṣugbọn ọrọ wọn ko ni oye.

Aphasia anomic

Awọn eniyan ti o ni iru aphasia yii ni iṣoro ni sisọ awọn ohun kan pato. Wọn le sọ ati lo awọn ọrọ-ìse, ṣugbọn wọn ko le ranti orukọ awọn nkan kan.

Awọn idi ti aphasia

Idi ti o wọpọ julọ ti aphasia jẹ a ọpọlọ (Ọgbẹ) ti ischemic (idinamọ ti ohun elo ẹjẹ) tabi iṣọn-ẹjẹ (ẹjẹ lati inu ohun elo ẹjẹ) ipilẹṣẹ. Ni idi eyi, aphasia han lojiji. Ọpọlọ fa ibajẹ si awọn agbegbe ti o ṣakoso ede ti o wa ni apa osi. Gẹgẹbi awọn iṣiro, nipa 30% awọn olugbala ikọlu ni aphasia, eyiti eyiti o pọ julọ ninu awọn ọran jẹ ikọlu ischemic.

Idi miiran ti aphasia wa lati inu iyawere ti o ma nfi ara rẹ han nigbagbogbo ni awọn rudurudu ede ti o ni ilọsiwaju ati pe a npe ni "aphasia ilọsiwaju akọkọ". O wa ninu awọn alaisan ti o ni arun Alzheimer tabi awọn iyawere iwaju. Awọn ọna iyatọ mẹta wa ti aphasia ilọsiwaju akọkọ:

• aphasia ti o ni ilọsiwaju ti o ni ilọsiwaju, ti a ṣe afihan nipasẹ idinku oye ti awọn ọrọ.
• aphasia logopenic ti o ni ilọsiwaju, ti a ṣe afihan nipasẹ iṣelọpọ ọrọ ti o dinku ati iṣoro wiwa awọn ọrọ;
• aphasia ti ko ni ilọsiwaju ti nlọsiwaju, ti a ṣe afihan ni akọkọ nipasẹ idinku ninu iṣelọpọ ede.

Awọn iru ibajẹ ọpọlọ miiran le fa aphasia gẹgẹbi ipalara ori, tumo ọpọlọ, tabi ikolu ti o ni ipa lori ọpọlọ. Ni awọn iṣẹlẹ wọnyi, aphasia maa n waye pẹlu awọn iru miiran ti awọn iṣoro imọ, gẹgẹbi awọn iṣoro iranti tabi iporuru.

Nigba miiran awọn iṣẹlẹ igba diẹ ti aphasia le waye. Iwọnyi le fa nipasẹ awọn migraines, awọn ikọlu, tabi ikọlu ischemic ti o kọja (TIA). AID kan waye nigbati sisan ẹjẹ ba dina fun igba diẹ ni agbegbe ti ọpọlọ. Awọn eniyan ti o ti ni TIA ni ewu ti o pọ si ti nini ikọlu ni ọjọ iwaju to sunmọ.

Tani o ni ipa pupọ julọ?

Awọn agbalagba ni o ni ipa julọ nitori ewu ikọlu, awọn èèmọ ati awọn aarun neurodegenerative pọ si pẹlu ọjọ ori. Sibẹsibẹ, o le ni ipa lori awọn ọdọ ati paapaa awọn ọmọde daradara.

Ayẹwo ti aphasia

Ṣiṣayẹwo ti aphasia jẹ irọrun rọrun lati ṣe, nitori awọn aami aisan nigbagbogbo han lojiji ni atẹle ikọlu kan. O jẹ iyara lati kan si alagbawo nigbati eniyan ba ni:

• Ìṣòro láti sọ̀rọ̀ débi tí àwọn ẹlòmíràn kò fi lóye rẹ̀
• ìṣòro lóye gbólóhùn kan débi tí ẹni náà kò fi lóye ohun tí àwọn ẹlòmíràn ń sọ
• iṣoro lati ranti awọn ọrọ;
• awọn iṣoro kika tabi kikọ.

Ni kete ti a ti ṣe idanimọ aphasia, awọn alaisan yẹ ki o ṣe ọlọjẹ ọpọlọ, nigbagbogbo a aworan iwoyi oofa (MRI), lati wa iru awọn apakan ti ọpọlọ ti bajẹ ati bii ibajẹ ti le.

Ninu ọran ti aphasia ti o han lojiji, idi naa nigbagbogbo jẹ ikọlu ischemic. Alaisan yẹ ki o ṣe itọju laarin awọn wakati ati ṣe ayẹwo siwaju sii.

Electroencephalography (EEG) le jẹ pataki lati rii boya idi naa kii ṣe warapa.

Ti aphasia ba han ni aibikita ati ni diėdiė, paapaa ni awọn agbalagba, ọkan yoo fura wiwa ti arun neurodegenerative gẹgẹbi aisan Alzheimer tabi aphasia ilọsiwaju akọkọ.

Awọn idanwo ti dokita ṣe yoo jẹ ki o ṣee ṣe lati mọ iru awọn apakan ti ede ti o kan. Awọn idanwo wọnyi yoo ṣe ayẹwo agbara alaisan lati:

• Loye ati lo awọn ọrọ ni deede.
• Ntun awọn ọrọ tabi awọn gbolohun ọrọ ti o nira.
• Oye ọrọ (fun apẹẹrẹ didahun bẹẹni tabi rara awọn ibeere).
• Ka ati kọ.
• Yanju awọn isiro tabi awọn iṣoro ọrọ.
• Ṣe apejuwe awọn iwoye tabi lorukọ awọn nkan ti o wọpọ.

Itankalẹ ati awọn ilolu ṣee ṣe

Aphasia ni ipa lori didara igbesi aye nitori pe o ṣe idiwọ ibaraẹnisọrọ to dara eyiti o le ni ipa lori iṣẹ amọdaju ati awọn ibatan. Awọn idena ede tun le ja si ibanujẹ.

Awọn eniyan ti o ni aphasia le nigbagbogbo kọ ẹkọ lati sọrọ tabi o kere ju ibasọrọ si iye kan.

Awọn aye ti imularada da lori bibo ti aphasia eyiti funrararẹ da lori:

• apakan ti ọpọlọ ti bajẹ,
• iwọn ati idi ti ibajẹ naa. Iwọn akọkọ ti aphasia jẹ ifosiwewe pataki ti npinnu asọtẹlẹ ti awọn alaisan pẹlu aphasia nitori ikọlu. Iwọn yii da lori akoko laarin itọju ati ibẹrẹ ti ibajẹ. Ni kukuru akoko naa, imularada yoo dara julọ.

Ni ikọlu tabi ibalokanjẹ, aphasia jẹ igba diẹ, pẹlu imularada ti o le jẹ apakan (fun apẹẹrẹ, alaisan naa tẹsiwaju lati dina lori awọn ọrọ kan) tabi ni kikun ni kikun.

Imularada le jẹ pipe nigbati a ba ṣe atunṣe ni kete ti awọn aami aisan ba han.